Axit clohidric (HCl) là một hợp chất vô cơ phổ biến được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực hóa học và công nghiệp. Với tính chất hóa học đặc trưng cho nên HCl có khả năng tác dụng với nhiều loại chất từ kim loại, oxit, muối đến các hợp chất hữu cơ và vô cơ khác. Trong bài viết này sẽ hệ thống hóa các phản ứng hóa học tiêu biểu của HCl, qua đó làm rõ tính chất hóa học cũng như các ứng dụng thực tiễn của nó.
Vậy công thức electron của HCl là như thế nào
HCl có liên kết cộng hóa trị phân cực. Cấu hình electron:
- H: 1 electron hóa trị.
- Cl: 7 electron hóa trị.
Phương trình hóa học tiêu biểu của Hcl
Magie (Mg) phản ứng với HCl tạo khí hydro và muối magie clorua: Mg + 2HCl → MgCl2 + H2↑
Chì(II) nitrat phản ứng với HCl tạo kết tủa chì(II) clorua và axit nitric: Pb(NO3)2 + 2HCl → PbCl2↓ + 2HNO3
Muối glyxin (natri aminoaxetat) phản ứng với HCl tạo glyxin và muối NaCl: H2NCH2COONa + HCl → H2NCH2COOH + NaCl
Đồng(II) nitrat không phản ứng với HCl vì không tạo kết tủa hoặc sản phẩm khí.
CaCl2 có tác dụng với HCl không nhỉ ? Canxi clorua (CaCl2) không phản ứng với HCl vì cả hai đều là muối và axit không có tính oxi hóa mạnh.
Canxi photphua (Ca3P2) phản ứng với HCl tạo khí photphin (PH3) và muối canxi clorua: Ca3P2 + 6HCl → 3CaCl2 + 2PH3↑
Bari sunfit (BaSO3) phản ứng với HCl tạo khí SO2, muối BaCl2 và nước: BaSO3 + 2HCl → BaCl2 + SO2↑ + H2O
Nhôm sunfua (Al2S3) phản ứng với HCl tạo khí H2S và muối nhôm clorua: Al2S3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2S↑
Propen (C3H6) phản ứng với HCl theo phản ứng cộng tạo 2-cloropropan: CH3-CH=CH2 + HCl → CH3-CHCl-CH3
Amoni clorua có phản ứng với axit clohidric không ? Amoni clorua (NH4Cl) không phản ứng với HCl vì cả hai đều là hợp chất ion.
Natri hiđrophotphat phản ứng với HCl tạo natri dihidrophotphat: Na2HPO4 + HCl → NaH2PO4 + NaCl
Thế còn Magie clorua thì sao ? (MgCl2) không phản ứng với HCl vì cả hai đều là muối và axit không có tính oxi hóa mạnh.
Amoni axetat (CH3COONH4) phản ứng với HCl tạo axit axetic và muối NH4Cl: CH3COONH4 + HCl → CH3COOH + NH4Cl
But-1-en (CH2=CH-CH2-CH3) phản ứng với HCl tạo 2-clorobutan theo quy tắc Markovnikov: CH2=CH-CH2-CH3 + HCl → CH3-CH(Cl)-CH2-CH3
Nhôm cacbua (Al4C3) phản ứng với HCl tạo khí metan (CH4) và muối AlCl3: Al4C3 + 12HCl → 4AlCl3 + 3CH4↑
Nhôm sunfat (Al2(SO4)3) không phản ứng với HCl.
Đồng (Cu) không phản ứng với HCl trong điều kiện thường vì HCl không có tính oxi hóa đủ mạnh.
SO2 không phản ứng với HCl trong điều kiện thường.
Amoni hiđrocacbonat (NH4HCO3) phản ứng với HCl tạo CO2, muối NH4Cl và nước: NH4HCO3 + HCl → NH4Cl + CO2↑ + H2O
Phenol C6H5OH và HCl thi sao ? Phenol (C6H5OH) không phản ứng với HCl vì không có nhóm hoạt động phù hợp.
Al có tác dụng với HCl không ? Có, nhôm (Al) phản ứng với HCl tạo khí H2 và muối AlCl3: 2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2↑
Chì(II) sunfua (PbS) không phản ứng với HCl trong điều kiện thường.
Canxi sunfat (CaSO4) không phản ứng với HCl vì độ tan thấp.
Natri hiđrosunfit (NaHSO3) phản ứng với HCl tạo khí SO2, muối NaCl và nước: NaHSO3 + HCl → NaCl + SO2↑ + H2O
HClO (axit hipoclorơ) bị khử tạo ra HCl và giải phóng khí O2 khi đun nóng: 2HClO → 2HCl + O2↑
C6H5ONa (muối phenolat) phản ứng với HCl tạo phenol và muối NaCl: C6H5ONa + HCl → C6H5OH + NaCl
SO3 không phản ứng trực tiếp với HCl.
CO không phản ứng với HCl.
Cacbon không phản ứng với HCl trong điều kiện thường.
MgSO4 không phản ứng với HCl vì không có chất mới được tạo ra.
K2MnO4 phản ứng với HCl tạo MnO2, khí Cl2 và muối KCl: K2MnO4 + 4HCl → MnO2 + Cl2↑ + 2KCl + 2H2O
P2O5 phản ứng với HCl tạo axit photphoric: P2O5 + 6HCl → 2H3PO4
Natri silicat phản ứng với HCl tạo axit silicic và muối NaCl: Na2SiO3 + 2HCl → H2SiO3↓ + 2NaCl
Sắt (Fe) không phản ứng với HCl đặc nguội nhưng tác dụng ở nhiệt độ cao.
NaHSO4 không phản ứng với HCl vì cả hai đều là axit hoặc muối axit.
K2S phản ứng với HCl tạo khí H2S và muối KCl: K2S + 2HCl → 2KCl + H2S↑
Sắt (Fe) phản ứng với HCl trong điều kiện oxi hóa mạnh tạo FeCl3: 2Fe + 6HCl + Cl2 → 2FeCl3 + 3H2↑
Amin phản ứng với HCl tạo muối amoni: RNH2 + HCl → RNH3Cl
Thiếc (Sn) phản ứng với HCl tạo SnCl2 và khí H2: Sn + 2HCl → SnCl2 + H2
Qua phân tích và trình bày các phản ứng của HCl với nhiều chất khác nhau chúng ta thấy rõ vai trò quan trọng của axit này trong hóa học và đời sống. Ngoài là một chất phản ứng mạnh với kim loại, oxit, muối còn góp phần quan trọng trong các phản ứng hữu cơ và các quá trình công nghiệp. Hiểu và nắm vững các tính chất hóa học của HCl giúp chúng ta ứng dụng hiệu quả hơn trong nghiên cứu cũng như sản xuất và đời sống hàng ngày.