“Ông Phỗng Đá” – Bài Thơ Triết Lý Nhân Sinh Của Tản Đà

Tản Đà là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX. Nổi bật với phong cách thơ vừa lãng mạn vừa mang đậm màu sắc triết lý. Một trong những tác phẩm đáng chú ý của ông là bài thơ “Ông Phỗng Đá“, được sáng tác trong bối cảnh xã hội nhiều đổi thay, thể hiện những suy tư sâu sắc về thời gian cùng số phận và thân phận con người.

Nội Dung Bài Thơ “Ông Phỗng Đá”

Toàn văn bài thơ

Ông phỗng đá đứng trơ như đá,

Nghe việc đời buồn lạ mà buồn.

Trăm năm thơ thẩn trong vườn,

Cái vui ông đã từng nương ít nhiều.

Cái buồn ông đã từng theo,

Cái thân ông đứng cheo leo giữa đời.

Thế gian mắt thịt đôi mươi,

Khối tình mang nặng đã vơi nửa rồi!

Nào ai hỏi đến ông tôi,

Hỏi chi việc trước việc rồi lại qua?

Ông rằng: “Ông cũng người ta,

Cũng đâu mắt, mũi, cũng da, cũng đầu.

Ngày xưa ông cũng long cầu,

Bây giờ ông đứng bên lầu héo hon.

Cái vui theo với nước non,

Cái buồn ở lại hãy còn đến nay…”

Ý Nghĩa Bài Thơ

1. Hình Tượng Ông Phỗng Đá – Chứng Nhân Của Thời Gian

Ông phỗng đá vốn là một vật vô tri, thường được đặt trong các công trình kiến trúc cổ, đình chùa hay lăng mộ. Trong bài thơ, ông phỗng không chỉ là một pho tượng mà còn là một nhân chứng lặng lẽ của thời gian, chứng kiến biết bao thăng trầm của thế gian.

Nhà thơ sử dụng hình ảnh “đứng trơ như đá”, gợi lên sự bất biến trước dòng chảy của cuộc đời. Trăm năm trôi qua, ông phỗng vẫn đứng đó, nhìn ngắm cuộc sống đổi thay nhưng không thể can dự vào.

2. Triết Lý Nhân Sinh – Niềm Hoài Cổ Và Sự Vô Thường

Bài thơ chứa đựng nỗi buồn man mác khi con người phải đối diện với sự thay đổi không ngừng của thời gian. Hình ảnh “cái vui theo với nước non, cái buồn ở lại hãy còn đến nay” gợi lên cảm giác tiếc nuối.

Trong cuộc sống, niềm vui thường thoáng qua, còn nỗi buồn dường như đọng lại lâu dài hơn. Điều này phản ánh một triết lý sâu sắc về sự vô thường của kiếp người.

3. Ông Phỗng Đá Và Thân Phận Con Người

Dù chỉ là một pho tượng vô tri, nhưng ông phỗng đá cũng từng có “mắt, mũi, da, đầu” như con người. Câu thơ gợi lên một suy tư lớn hơn: Liệu có phải con người, sau những biến cố cuộc đời, cũng dần trở nên trơ lì như đá?

Ông phỗng đá cũng từng là một phần của lịch sử, cũng từng được “long cầu” (vinh dự, được trân trọng), nhưng theo thời gian, ông chỉ còn là một bức tượng cũ kỹ, đứng lặng lẽ bên lầu, bị lãng quên. Điều này phản ánh một thực tế phũ phàng: danh vọng, địa vị rồi cũng qua đi, chỉ còn lại dấu vết thời gian.

Giá Trị Nghệ Thuật Của Bài Thơ

1. Ngôn Ngữ Bình Dị, Giàu Hình Ảnh

Tản Đà sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi nhưng giàu hình ảnh, giúp người đọc dễ dàng cảm nhận được nỗi buồn man mác và triết lý sâu sắc.

2. Sự Kết Hợp Giữa Tự Sự Và Trữ Tình

Bài thơ có sự đan xen giữa kể chuyện (tự sự) và bộc lộ cảm xúc (trữ tình). Ông phỗng đá như một nhân vật có linh hồn, kể lại những gì mình đã chứng kiến, đồng thời gửi gắm những tâm tư sâu kín.

3. Nhịp Điệu Tự Nhiên, Lắng Đọng

Nhịp thơ chậm rãi, nhẹ nhàng, phù hợp với tâm trạng hoài niệm và suy tư của nhân vật. Điều này giúp bài thơ dễ đi vào lòng người, gợi lên những cảm xúc sâu lắng.

Bài Học Rút Ra Từ “Ông Phỗng Đá”

Bài thơ không chỉ là một câu chuyện về một pho tượng đá, mà còn là một bài học về cuộc đời.

• Thời gian là vô tận, con người là hữu hạn: Cuộc đời trôi qua rất nhanh, những gì ta cho là vĩnh cửu cũng sẽ dần phai nhạt theo năm tháng.
• Hãy trân trọng hiện tại: Niềm vui không phải lúc nào cũng kéo dài, vì thế, hãy tận hưởng từng khoảnh khắc và trân trọng những gì mình đang có.
• Danh vọng không phải là tất cả: Giống như ông phỗng đá từng được vinh danh nhưng rồi cũng bị lãng quên, con người không nên quá bám víu vào danh vọng mà quên đi giá trị đích thực của cuộc sống.

“Ông Phỗng Đá” là một bài thơ chứa đựng triết lý sâu sắc về thời gian, cuộc đời, thân phận con người. Hình ảnh ông phỗng đá không chỉ đơn thuần là một pho tượng mà còn là biểu tượng của sự trường tồn và những nỗi buồn nhân sinh.

Qua bài thơ, Tản Đà không chỉ bày tỏ nỗi hoài cổ trước sự đổi thay của thời cuộc còn nhắc nhở con người về sự vô thường của kiếp nhân sinh. Đây là một tác phẩm đáng suy ngẫm giúp ta hiểu hơn về giá trị của hiện tại và sự biến chuyển không ngừng của cuộc đời.