Hóa chất đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống và các ngành công nghiệp từ sản xuất thực phẩm, dược phẩm đến nông nghiệp và công nghệ. Tuy nhiên bên cạnh những lợi ích thì cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không sử dụng và quản lý đúng cách. Từ gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người đến môi trường thấy rõ tác hại của hóa chất có thể rất nghiêm trọng. Trong bài viết này sẽ cùng tìm hiểu về các tác hại của hóa chất và 4 nguyên tắc quan trọng giúp phòng ngừa hiệu quả.
1. Tác hại của hóa chất
1.1. Đối với sức khỏe con người
Tác hại cấp tính
- Hít phải khí độc: Có thể gây ngạt thở, chóng mặt, buồn nôn, hoặc kích ứng đường hô hấp;
- Tiếp xúc qua da: Gây bỏng, viêm da, hoặc dị ứng nếu hóa chất có tính ăn mòn mạnh như axit, bazơ;
- Nuốt phải hóa chất: Có thể dẫn đến ngộ độc, tổn thương nội tạng, hoặc tử vong.
Tác hại mãn tính
- Ảnh hưởng hệ thần kinh: Một số hóa chất độc thần kinh như chì, thủy ngân gây suy giảm nhận thức và trí nhớ.
- Gây ung thư: Các hóa chất như benzene, formaldehyde được biết đến là tác nhân gây ung thư.
- Rối loạn nội tiết: Các chất như phthalates hoặc BPA có thể gây rối loạn hormone và ảnh hưởng đến hệ sinh sản.
1.2. Đối với môi trường
- Ô nhiễm không khí: Hóa chất bay hơi hoặc thải ra khí độc như SO2, NOx có thể gây ô nhiễm không khí, dẫn đến mưa axit.
- Ô nhiễm nước: Các hóa chất như thuốc trừ sâu, kim loại nặng làm ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến sinh vật thủy sinh và sức khỏe con người.
- Ô nhiễm đất: Hóa chất tồn dư trong đất làm giảm độ phì nhiêu và ảnh hưởng đến hệ sinh thái.
1.3. Nguy cơ cháy nổ
Nhiều hóa chất dễ cháy, dễ nổ hoặc phản ứng mạnh khi tiếp xúc với nước hoặc không khí, gây nguy hiểm nghiêm trọng trong môi trường sản xuất và lưu trữ.
2. 4 nguyên tắc phòng ngừa tác hại của hóa chất
2.1. Nhận diện và phân loại hóa chất
Xác định rõ rủi ro bằng cách phân loại hóa chất theo mức độ nguy hiểm như chất độc, chất ăn mòn, chất cháy nổ…
Đọc kỹ nhãn mác và tài liệu an toàn
- Hóa chất cần có nhãn cảnh báo rõ ràng, bao gồm thông tin về thành phần, tính chất nguy hiểm và cách xử lý khi gặp sự cố.
- Sử dụng phiếu an toàn hóa chất MSDS nhằm hiểu rõ về đặc tính và nguy cơ của từng loại hóa chất.
2.2. Sử dụng trang thiết bị bảo hộ cá nhân
Đảm bảo trang bị đầy đủ
- Găng tay, kính bảo hộ, khẩu trang, quần áo chống hóa chất là những vật dụng không thể thiếu khi làm việc với hóa chất.
Kiểm tra thiết bị định kỳ trang bị bảo hộ cần được kiểm tra và thay thế kịp thời khi hư hỏng.
2.3. Tuân thủ quy trình an toàn hóa chất
Lưu trữ đúng cách
- Lưu trữ hóa chất ở nơi thoáng mát, xa nguồn nhiệt, ánh sáng trực tiếp và tránh xa thực phẩm.
- Các hóa chất không tương thích ví dụ như axit và bazơ cần được lưu trữ riêng biệt.
Sử dụng đúng cách
- Tuân thủ hướng dẫn pha chế và sử dụng theo đúng tỷ lệ.
- Không trộn lẫn các hóa chất mà không hiểu rõ phản ứng có thể xảy ra.
Xử lý sự cố
- Chuẩn bị sẵn các dụng cụ và hóa chất trung hòa như nước rửa mắt, baking soda, hoặc giấm trong ứng phó với các tình huống khẩn cấp.
2.4. Đào tạo và nâng cao nhận thức
Đào tạo nhân viên
- Tất cả nhân viên làm việc với hóa chất cần được đào tạo về cách sử dụng an toàn, nhận diện nguy cơ, và ứng phó với sự cố.
Tuyên truyền
- Thường xuyên tổ chức các buổi hướng dẫn, kiểm tra định kỳ nhằm nâng cao ý thức của mọi người về việc sử dụng hóa chất an toàn.
3. Lưu ý khi ứng phó với sự cố hóa chất
- Rửa ngay với nước sạch trong ít nhất 15 phút.
- Rửa mắt bằng nước hoặc dung dịch muối sinh lý liên tục trong khoảng 15 – 20 phút và đến cơ sở y tế.
- Đưa nạn nhân ra nơi thoáng mát, cung cấp oxy nếu cần thiết và gọi cấp cứu.
- Dùng cát, than hoạt tính hoặc vật liệu hấp thụ hóa chất chuyên dụng thu gom, sau đó xử lý theo quy định.
Hóa chất mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ nếu không được quản lý và sử dụng đúng cách. Tuân thủ 4 nguyên tắc phòng ngừa tác hại của hóa chất sẽ giúp đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người, bảo vệ môi trường và hạn chế các sự cố không mong muốn. Hãy luôn hành động có trách nhiệm khi làm việc với hóa chất giúp giảm thiểu rủi ro và xây dựng một môi trường an toàn hơn.