Hóa chất hết hạn sử dụng có thể gây nguy hiểm nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách. Vừa tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường lại vừa có thể phát sinh các phản ứng hóa học nguy hiểm. Vì vậy xử lý hóa chất hết hạn sử dụng cần được thực hiện theo quy trình nghiêm ngặt, đảm bảo an toàn cho con người và tuân thủ các quy định pháp luật.
1. Nguy cơ từ hóa chất hết hạn sử dụng
1.1. Nguy cơ sức khỏe
- Hóa chất hết hạn có thể mất ổn định, gây phát sinh khí độc, dễ cháy nổ hoặc ăn mòn mạnh hơn.
- Tiếp xúc trực tiếp có thể gây bỏng da, tổn thương đường hô hấp hoặc ngộ độc.
1.2. Nguy cơ môi trường
- Hóa chất hết hạn khi thải ra môi trường có thể làm ô nhiễm nguồn nước, đất và không khí.
- Một số hóa chất không phân hủy sinh học có thể tích tụ lâu dài trong môi trường.
2. Quy trình xử lý hóa chất hết hạn sử dụng
2.1. Kiểm tra và phân loại hóa chất
- Xác định loại hóa chất đọc nhãn mác và tài liệu an toàn hóa chất MSDS giúp nắm rõ tính chất, nguy cơ và phương pháp xử lý phù hợp.
- Phân loại chia hóa chất thành các nhóm như axit, bazơ, dung môi hữu cơ, chất độc, chất dễ cháy, và chất gây ăn mòn nhằm xử lý riêng biệt.
2.2. Lưu trữ tạm thời trước khi xử lý
- Lưu trữ hóa chất hết hạn trong các thùng chứa chuyên dụng, kín và không rò rỉ.
- Gắn nhãn “Hóa chất hết hạn” và ghi rõ ngày lưu trữ, loại hóa chất, và nguy cơ tiềm ẩn.
- Không đặt chung hóa chất dễ phản ứng hoặc không tương thích gần nhau, ví dụ axit và bazơ.
2.3. Phương pháp xử lý hóa chất
Phương pháp trung hòa
- Axit và bazơ hết hạn có thể được trung hòa bằng cách thêm từ từ dung dịch trung hòa như NaOH với axit hoặc HCl loãng với bazơ.
- Đảm bảo thực hiện trong tủ hút hoặc nơi thông thoáng, sử dụng dụng cụ bảo hộ đầy đủ.
Đốt cháy trong lò chuyên dụng
- Dung môi hữu cơ hoặc chất dễ cháy thường được xử lý bằng cách đốt trong các lò đốt chất thải công nghiệp đạt tiêu chuẩn.
Xử lý hóa học
- Một số hóa chất độc hại cần được xử lý bằng các phản ứng hóa học nhằm chuyển chúng thành chất ít độc hơn.
- Ví dụ dung dịch chứa cyanide có thể được oxy hóa bằng chlorine.
Chuyển giao cho đơn vị xử lý chuyên nghiệp
- Đối với các hóa chất phức tạp hoặc không thể xử lý tại chỗ, cần liên hệ với các đơn vị xử lý chất thải nguy hại có giấy phép, như các công ty môi trường.
2.4. Xử lý chất thải sau quá trình xử lý
- Kiểm tra chất thải đảm bảo các chất thải sau xử lý đã an toàn và không còn nguy cơ độc hại.
- Nước thải sau xử lý hóa chất cần được lọc và kiểm tra trước khi xả ra môi trường.
3. Quy định pháp luật liên quan
3.1. Tại Việt Nam
- Luật Bảo vệ Môi trường: Các hóa chất hết hạn sử dụng thuộc danh mục chất thải nguy hại phải được quản lý và xử lý theo quy định tại Thông tư 36/2015/TT-BTNMT;
- Quy định về lưu trữ và vận chuyển: Hóa chất hết hạn phải được lưu trữ và vận chuyển an toàn, tuân thủ quy định tại Nghị định 113/2017/NĐ-CP về quản lý hóa chất.
3.2. Quốc tế
- Công ước Basel quy định về quản lý và vận chuyển chất thải nguy hại qua biên giới.
- Tiêu chuẩn OSHA đảm bảo môi trường làm việc an toàn khi xử lý hóa chất.
4. Lưu ý quan trọng khi xử lý hóa chất hết hạn
4.1. An toàn lao động
- Trang bị bảo hộ sử dụng đầy đủ kính bảo hộ, găng tay, khẩu trang và áo bảo hộ.
- Làm việc trong khu vực thông thoáng sử dụng tủ hút hoặc quạt thông gió nhằm giảm tiếp xúc với hơi hóa chất.
4.2. Không tự ý xử lý nếu không có chuyên môn
- Một số hóa chất có thể gây cháy nổ hoặc sinh khí độc khi tiếp xúc với nước hoặc các chất khác.
- Không đổ hóa chất xuống cống hoặc xả trực tiếp ra môi trường.
4.3. Lựa chọn đối tác xử lý đáng tin cậy
- Hợp tác với các đơn vị được cấp phép đảm bảo quá trình xử lý đạt chuẩn, an toàn và thân thiện với môi trường.
5. Các đơn vị xử lý hóa chất chuyên nghiệp
Tại Việt Nam, có nhiều công ty cung cấp dịch vụ xử lý chất thải nguy hại, bao gồm hóa chất hết hạn sử dụng, như
- Công ty Môi Trường Xanh chuyên xử lý và tái chế chất thải nguy hại.
- Công ty Urenco đơn vị quản lý chất thải đô thị và công nghiệp.
- Công ty TNHH Xử Lý Môi Trường Sài Gòn Xanh được cấp phép xử lý chất thải nguy hại.
Xử lý hóa chất hết hạn sử dụng là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự cẩn trọng và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn. Xử lý đúng cách không những bảo vệ sức khỏe con người lại còn góp phần bảo vệ môi trường và tuân thủ pháp luật. Nếu không chắc chắn về cách xử lý hóa chất, hãy liên hệ ngay với các đơn vị chuyên nghiệp nhận được hỗ trợ tốt hơn.