Thiếu i-ốt: Nguyên nhân, tác hại và cách phòng ngừa

I-ốt là một vi chất dinh dưỡng thiết yếu đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và duy trì sức khỏe. Mặc dù chỉ cần một lượng rất nhỏ i-ốt nhưng thiếu hụt vi chất này có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn. Bài viết này sẽ giúp hiểu rõ thiếu i-ốt gây ra bệnh gì, tác hại của nó, và cách phòng ngừa hiệu quả.

1. Vai trò của i-ốt trong cơ thể

I-ốt là thành phần quan trọng trong việc sản xuất hormone tuyến giáp: thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3). Các hormone này điều tiết các quá trình chuyển hóa, phát triển và hoạt động của hầu hết các cơ quan trong cơ thể.

Tác dụng chính của i-ốt

• Hormone tuyến giáp điều chỉnh quá trình chuyển hóa năng lượng và nhiệt độ cơ thể.
• Hỗ trợ sự phát triển não bộ đặc biệt quan trọng đối với thai nhi và trẻ em trong những năm đầu đời.
• I-ốt cần thiết để đảm bảo chiều cao, cân nặng và chức năng sinh sản bình thường.

Khi cơ thể thiếu i-ốt thì quá trình sản xuất hormone tuyến giáp bị gián đoạn từ đó gây ra nhiều vấn đề sức khỏe.

2. Thiếu i-ốt gây ra bệnh gì

2.1. Bệnh bướu cổ

Thiếu i-ốt là nguyên nhân chính gây ra bệnh bướu cổ đơn thuần. Khi không có đủ i-ốt để sản xuất hormone tuyến giáp thì tuyến giáp sẽ phì đại để cố gắng bù đắp dẫn đến sự hình thành bướu cổ.

• Dấu hiệu nhận biết tuyến giáp phình to ở cổ, gây khó khăn khi nuốt hoặc thở.
• Hậu quả nếu không được điều trị thì bướu cổ có thể phát triển lớn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng hô hấp.

2.2. Chậm phát triển trí tuệ

Đối với trẻ em việc thiếu i-ốt nghiêm trọng trong giai đoạn phát triển có thể gây chậm phát triển trí tuệ hoặc đần độn do suy giáp bẩm sinh.

• Ảnh hưởng đến thai nhi và trẻ nhỏ
  • Nếu mẹ thiếu i-ốt trong thai kỳ khiến thai nhi có nguy cơ bị chậm phát triển não bộ từ đó dẫn đến giảm khả năng học tập và trí thông minh thấp hơn.
  • Trẻ sơ sinh bị suy giáp bẩm sinh có thể gặp các vấn đề như lùn, khuyết tật thần kinh và bệnh lý nghiêm trọng khác.

2.3. Suy giáp

Thiếu i-ốt kéo dài có thể dẫn đến suy giáp khi mà tuyến giáp không sản xuất đủ hormone cần thiết.

• Triệu chứng
  • Mệt mỏi, uể oải.
  • Tăng cân không kiểm soát.
  • Da khô, tóc rụng.
  • Cảm giác lạnh liên tục.

Suy giáp không được điều trị có thể gây các biến chứng nghiêm trọng như phù niêm hoặc bệnh tim.

2.4. Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản

Thiếu i-ốt ở phụ nữ mang thai có thể gây ra.

• Sảy thai hoặc sinh non.
• Dị tật bẩm sinh ở trẻ sơ sinh.
• Tăng nguy cơ chậm phát triển thể chất và tinh thần ở trẻ em.

2.5. Các rối loạn khác

Thiếu i-ốt có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác như sau.

• Rối loạn chức năng tim mạch.
• Giảm khả năng miễn dịch khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng.
• Suy giảm chức năng nhận thức ở người lớn.

3. Nguyên nhân dẫn đến thiếu i-ốt

3.1. Thiếu hụt i-ốt trong thực phẩm

I-ốt không được sản xuất tự nhiên trong cơ thể mà cần bổ sung từ thực phẩm. Ở một số khu vực, đất và nguồn nước nghèo i-ốt dẫn đến thiếu hụt vi chất này trong thực phẩm địa phương.

3.2. Không sử dụng muối i-ốt

Sử dụng muối không có i-ốt hoặc chế độ ăn ít thực phẩm giàu i-ốt cũng là nguyên nhân phổ biến.

3.3. Nhu cầu tăng cao

Phụ nữ mang thai, cho con bú và trẻ em cần nhiều i-ốt hơn để hỗ trợ sự phát triển và chuyển hóa. Dễ thiếu hụt nếu không được bổ sung đầy đủ.

3.4. Tương tác với chất kháng giáp

Một số thực phẩm như cải bắp, súp lơ, hoặc đậu nành chứa các hợp chất kháng giáp (goitrogens) vậy nên nếu tiêu thụ quá nhiều có thể làm giảm hấp thụ i-ốt.

4. Cách phòng ngừa thiếu i-ốt

4.1. Sử dụng muối i-ốt

Bổ sung i-ốt qua muối là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất. Chỉ cần sử dụng muối i-ốt trong nấu ăn và ăn uống hàng ngày là đủ đáp ứng nhu cầu cơ thể.

4.2. Bổ sung thực phẩm giàu i-ốt

Tăng cường tiêu thụ các thực phẩm tự nhiên giàu i-ốt như

• Hải sản: Cá biển, tôm, cua, rong biển.
• Sữa và các sản phẩm từ sữa.
• Trứng gà.

4.3. Bổ sung i-ốt theo chỉ định

Trong một số trường hợp bác sĩ có thể kê đơn bổ sung i-ốt đặc biệt đối với phụ nữ mang thai hoặc trẻ em sống ở khu vực thiếu i-ốt.

Thiếu i-ốt là một vấn đề dinh dưỡng phổ biến nhưng có thể phòng ngừa dễ dàng. Bổ sung i-ốt đầy đủ không chỉ bảo vệ sức khỏe tuyến giáp còn đảm bảo sự phát triển trí tuệ và thể chất đặc biệt ở trẻ em và phụ nữ mang thai. Hãy chú ý bổ sung i-ốt thông qua chế độ ăn uống hàng ngày. Sử dụng muối i-ốt và các thực phẩm giàu i-ốt để duy trì sức khỏe toàn diện cho bản thân và gia đình.