Cách Bảo Quản Hóa Chất Trong Phòng Thí Nghiệm: Nguyên Tắc Quan Trọng

Hóa chất trong phòng thí nghiệm rất đa dạng. Bao gồm các chất dễ bay hơi, dễ cháy, ăn mòn, độc hại và thậm chí là gây nổ. Bảo quản hóa chất đúng cách vừa đảm bảo an toàn cho người làm việc vừa duy trì chất lượng hóa chất và tránh các rủi ro không mong muốn. Dưới đây là những nguyên tắc cơ bản và phương pháp bảo quản hóa chất trong phòng thí nghiệm.

1. Phân Loại Hóa Chất Trước Khi Bảo Quản

Phân loại hóa chất là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Mỗi loại hóa chất có tính chất và yêu cầu bảo quản khác nhau.

• Hóa chất dễ cháy như cồn, axeton, benzen… cần bảo quản ở nơi mát, tránh xa nguồn nhiệt và ánh sáng trực tiếp.
• Hóa chất độc hại như xyanua, phenol phải lưu trữ trong tủ riêng biệt có khóa và biển cảnh báo.
• Hóa chất ăn mòn gồm Axit mạnh HCl, H2SO4 và bazơ mạnh NaOH, KOH cần đặt trong chai thủy tinh chịu lực, sau đó đặt trên khay chống tràn.
• Hóa chất dễ bay hơi như ete, chloroform lại cần bảo quản trong các tủ hút khí hoặc tủ lạnh chuyên dụng.

Nhóm hóa chất độc hại mà nhân viên phòng thí nghiệm kiểm tra đòi hỏi xử lý khẩn cấp. Tăng cường mức độ an toàn hoặc giảm nguy cơ tiếp xúc trực tiếp.

2. Sử Dụng Bao Bì Và Dụng Cụ Bảo Quản Thích Hợp

Chọn bao bì và dụng cụ phù hợp là điều kiện tiên quyết tránh rò rỉ hoặc biến đổi hóa chất

• Đối với hóa chất ăn mòn sử dụng chai lọ làm từ thủy tinh chịu lực hoặc nhựa chuyên dụng.
• Đối với hóa chất dễ bay hơi hoặc dễ cháy lại đựng trong bình kín có nắp đậy chặt, chịu nhiệt tốt.
• Đối với hóa chất dễ phân hủy bởi ánh sáng thì dùng chai tối màu, thường là màu hổ phách, nhằm giảm tác động của ánh sáng.

Bình chứa chịu nhiệt mà kỹ thuật viên trang bị giảm rủi ro rò rỉ. Tối ưu hóa khả năng bảo quản và đảm bảo chất lượng hóa chất.

3. Bảo Quản Theo Điều Kiện Môi Trường Quy Định

Đảm bảo môi trường bảo quản đúng tiêu chuẩn là yếu tố quyết định sự ổn định của hóa chất.

• Một số hóa chất cần bảo quản trong tủ lạnh khoảng 2 – 8°C, trong khi hóa chất dễ cháy cần nơi mát mẻ dưới 25°C;
• Giữ hóa chất trong môi trường khô ráo, tránh độ ẩm cao vì có thể làm giảm chất lượng hoặc gây phản ứng không mong muốn;
• Các hóa chất độc hại, dễ bay hơi cần bảo quản trong khu vực có hệ thống thông gió tốt tránh tích tụ hơi độc.

Nhiệt độ thấp mà phòng thí nghiệm áp dụng duy trì tính ổn định. Hạn chế sự bay hơi hoặc ngăn ngừa biến đổi bất thường.

4. Sắp Xếp Hóa Chất Một Cách Khoa Học

Ngăn ngừa các phản ứng hóa học nguy hiểm bằng cách sắp xếp hợp lý.

• Tránh đặt gần các chất có thể phản ứng với nhau, ví dụ như không đặt axit mạnh gần bazơ mạnh hoặc các chất dễ cháy. Ví dụ axit nitric HNO3 không nên đặt gần cồn hoặc các chất hữu cơ dễ cháy.
• Phân loại theo nhóm hóa học bằng cách đặt các chất oxi hóa, khử, ăn mòn, và dễ cháy ở các khu vực riêng biệt, có nhãn mác rõ ràng.
• Lưu trữ có đánh số hoặc ghi nhãn đầy đủ mỗi chai, lọ hóa chất cần ghi rõ tên, công thức hóa học, nồng độ, hạn sử dụng và cảnh báo an toàn.

Khu vực riêng mà cán bộ quản lý sắp xếp đáp ứng tiêu chuẩn an toàn. Tách biệt các nhóm nguy cơ cao và tránh va chạm hóa học không mong muốn.

5. Kiểm Tra Định Kỳ Và Xử Lý Hóa Chất Hết Hạn

• Đảm bảo hóa chất không bị biến đổi màu sắc, mùi, hoặc rò rỉ. Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường cần loại bỏ hoặc xử lý ngay nhé.
• Phân loại và xử lý theo quy định, không đổ hóa chất trực tiếp xuống cống hoặc môi trường bên ngoài.

6. Sử Dụng Các Thiết Bị An Toàn Khi Bảo Quản

Trang bị các thiết bị hỗ trợ giúp giảm thiểu rủi ro khi lưu trữ hóa chất.

• Tủ đựng hóa chất chọn loại chống cháy, chống ăn mòn hoặc chống tràn phù hợp với từng nhóm hóa chất;
• Biển báo và nhãn mác cần dán biển báo nguy hiểm ở khu vực lưu trữ, ghi thật rõ đặc tính nguy hiểm của hóa chất;
• Khi thao tác hoặc bảo quản cần đeo găng tay, kính bảo hộ và áo phòng thí nghiệm.

Bảo quản hóa chất trong phòng thí nghiệm đòi hỏi cẩn trọng và tuân thủ các nguyên tắc nghiêm ngặt. Phân loại kèm sử dụng bao bì phù hợp sau đó kiểm tra định kỳ và trang bị thiết bị an toàn đóng vai trò quyết định trong đảm bảo môi trường làm việc sao cho an toàn và hiệu quả. Một quy trình rất cần thực hiện sao cho khoa học và có kiểm soát cẩn thận. Hóa chất là công cụ nghiên cứu lại còn có thể trở thành mối nguy hiểm nếu không bảo quản đúng cách.