Tín chỉ carbon Carbon Credit là gì? Cơ hội và thách thức trong thị trường carbon tại Việt Nam

Biến đổi khí hậu đang là một trong những thách thức lớn nhất mà nhân loại phải đối mặt. Trong bối cảnh đó thì các giải pháp nhằm giảm phát thải khí nhà kính ngày càng được quan tâm và tín chỉ carbon hay carbon credit chính là một trong những công cụ quan trọng giúp đạt được mục tiêu này.

Việt Nam cũng đang từng bước tham gia vào thị trường tín chỉ carbon với một số địa phương đã được cấp phép mua bán tín chỉ carbon từ rừng. Vậy tín chỉ carbon là gì, cách thức hoạt động ra sao và cơ hội nào cho Việt Nam trong lĩnh vực này.

Tín chỉ carbon là gì

Tín chỉ carbon hay carbon credit là một loại chứng chỉ đại diện cho quyền phát thải một tấn khí CO2 hoặc các khí nhà kính khác. Đây là một công cụ tài chính được tạo ra nhằm kiểm soát và giảm lượng khí thải CO2, góp phần thực hiện các cam kết về biến đổi khí hậu.

Tín chỉ carbon có thể được mua bán giữa các doanh nghiệp, tổ chức hoặc quốc gia. Các doanh nghiệp có lượng phát thải thấp hơn mức cho phép có thể bán lượng tín chỉ carbon dư thừa của mình cho những doanh nghiệp có mức phát thải cao hơn, tạo ra một cơ chế thị trường giúp tối ưu hóa chi phí giảm phát thải.

Cách thức hoạt động của tín chỉ carbon

Thị trường tín chỉ carbon hoạt động dựa trên hai cơ chế chính

1. Thị trường tuân thủ Compliance Market

Đây là thị trường bắt buộc, nơi các doanh nghiệp và quốc gia phải tuân thủ hạn mức phát thải do chính phủ hoặc tổ chức quốc tế quy định. Ví dụ

• Hệ thống thương mại khí thải của Liên minh châu Âu EU ETS.
• Cơ chế phát triển sạch CDM theo Nghị định thư Kyoto.

2. Thị trường tự nguyện Voluntary Market

Trong thị trường này, các công ty, tổ chức có thể tự nguyện mua tín chỉ carbon để bù đắp lượng phát thải của mình, như một phần trong chiến lược trách nhiệm xã hội doanh nghiệp CSR. Các tổ chức phi chính phủ và các dự án bảo vệ môi trường cũng có thể bán tín chỉ carbon để tài trợ cho các hoạt động của mình.

6 địa phương ở Việt Nam được cấp phép mua bán tín chỉ carbon

Việt Nam đang tích cực tham gia vào thị trường carbon và đã có 6 tỉnh Bắc Trung Bộ được cấp phép mua bán tín chỉ carbon từ rừng, bao gồm

• Thanh Hóa
• Nghệ An
• Hà Tĩnh
• Thừa Thiên Huế
• Quảng Bình
• Quảng Trị

Những địa phương này đã thực hiện các dự án REDD+ giảm phát thải từ mất rừng và suy thoái rừng để bảo vệ và phát triển rừng, từ đó tạo ra tín chỉ carbon để giao dịch trên thị trường quốc tế.

Theo kế hoạch của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Việt Nam sẽ chia sẻ khoản 51,5 triệu USD thu được từ bán tín chỉ carbon rừng cho người dân và cộng đồng tham gia bảo vệ rừng tại 6 tỉnh này. Đây là một bước tiến quan trọng, giúp khuyến khích người dân tham gia vào việc giảm phát thải và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Cơ hội của Việt Nam trên thị trường tín chỉ carbon

1. Tiềm năng từ diện tích rừng rộng lớn

Việt Nam có khoảng 14,7 triệu ha rừng, chiếm hơn 42% diện tích đất liền. Nếu tận dụng tốt tài nguyên này, Việt Nam có thể tạo ra lượng tín chỉ carbon đáng kể để tham gia thị trường quốc tế.

2. Cơ hội thu hút đầu tư xanh

Việc tham gia vào thị trường tín chỉ carbon giúp Việt Nam thu hút đầu tư từ các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp nước ngoài quan tâm đến phát triển bền vững. Các công ty trong nước cũng có thể tận dụng cơ hội này để giảm chi phí phát thải và tăng cường trách nhiệm môi trường.

3. Góp phần thực hiện cam kết Net Zero

Việt Nam đã cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 Net Zero vào năm 2050 tại Hội nghị COP26. Việc phát triển thị trường tín chỉ carbon sẽ là một công cụ quan trọng để thực hiện cam kết này, giúp giảm phát thải hiệu quả và bền vững.

Thách thức khi phát triển thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam

Dù có nhiều cơ hội tuy nhiên Việt Nam cũng đối mặt với một số thách thức trong việc triển khai thị trường tín chỉ carbon

1. Hệ thống pháp lý chưa hoàn chỉnh

Thị trường tín chỉ carbon ở Việt Nam vẫn còn mới mẻ, chưa có khung pháp lý cụ thể và cơ chế giám sát rõ ràng. Điều này gây khó khăn cho việc triển khai và quản lý giao dịch tín chỉ carbon.

2. Nhận thức của doanh nghiệp còn thấp

Nhiều doanh nghiệp trong nước chưa thực sự hiểu về tín chỉ carbon và lợi ích mà nó mang lại. Việc nâng cao nhận thức và cung cấp thông tin về thị trường này là điều cần thiết.

3. Khả năng kết nối với thị trường quốc tế

Để có thể tham gia hiệu quả vào thị trường carbon toàn cầu, Việt Nam cần xây dựng các hệ thống theo dõi, báo cáo và xác minh lượng phát thải MRV đạt tiêu chuẩn quốc tế, giúp tín chỉ carbon của Việt Nam được chấp nhận trên thị trường thế giới.

Giải pháp để phát triển thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam

• Chính phủ cần ban hành các quy định cụ thể về thị trường carbon bao gồm quy trình đăng ký, giao dịch và kiểm soát chất lượng tín chỉ carbon.
• Tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo để giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về lợi ích của tín chỉ carbon và cách thức tham gia thị trường.
• Xây dựng hệ thống đo lường, báo cáo và kiểm chứng nhằm đảm bảo dữ liệu phát thải và giảm phát thải được đo lường chính xác và minh bạch, giúp tín chỉ carbon của Việt Nam có giá trị trên thị trường quốc tế.
• Hỗ trợ các dự án điện mặt trời, điện gió và các giải pháp tiết kiệm năng lượng để tạo ra tín chỉ carbon có giá trị cao.

Tín chỉ carbon là một công cụ quan trọng giúp kiểm soát và giảm phát thải khí nhà kính đồng thời tạo ra lợi ích kinh tế cho các quốc gia tham gia vào thị trường này. Việt Nam với lợi thế về rừng tự nhiên và cam kết giảm phát thải mạnh mẽ, nên đang có cơ hội lớn để phát triển thị trường tín chỉ carbon.

Tuy nhiên muốn tận dụng tối đa tiềm năng này thì Việt Nam cần nhanh chóng hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao nhận thức doanh nghiệp và đảm bảo tính minh bạch trong giao dịch. Nếu làm tốt chắc chắn thị trường tín chỉ carbon không những giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu môi trường còn mang lại nguồn thu nhập bền vững cho cộng đồng và nền kinh tế.