Tuyến Nước Bọt Mang Tai Giải Phẫu, Chức Năng Và Các Bệnh Lý Thường Gặp

Tuyến nước bọt mang tai là tuyến nước bọt lớn nhất trong cơ thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiết nước bọt hỗ trợ tiêu hóa cho nên việc hiểu rõ về cấu trúc giải phẫu cả chức năng của tuyến này giúp nhận biết các bệnh lý liên quan có hướng điều trị kịp thời.

Giải Phẫu Tuyến Nước Bọt Mang Tai

Vị Trí Và Cấu Trúc

Tuyến nước bọt mang tai Parotid gland nằm ở hai bên mặt với ngay phía trước dưới tai ngoài kéo dài từ cung gò má xuống góc hàm.
Đây là tuyến ngoại tiết tiết nước bọt qua ống Stensen để đổ vào khoang miệng.

Cấu Trúc Giải Phẫu

Tuyến mang tai được chia thành hai phần chính bởi dây thần kinh mặt dây VII

Thùy nông phần nông nằm ngay dưới da dễ sờ thấy khi tuyến sưng to.
Thùy sâu phần sâu nằm sâu hơn tiếp giáp với các cấu trúc quan trọng như động mạch cảnh ngoài với tĩnh mạch sau hàm và dây thần kinh mặt.

Ống Dẫn Nước Bọt Ống Stensen

Ống Stensen xuất phát từ tuyến mang tai chạy ngang qua cơ cắn với đổ vào miệng ở vị trí đối diện răng hàm thứ hai trên.
Đây là đường dẫn quan trọng giúp vận chuyển nước bọt từ tuyến mang tai vào khoang miệng.

Chức Năng Của Tuyến Nước Bọt Mang Tai

Tiết nước bọt chứa enzyme amylase giúp phân hủy tinh bột trong thực phẩm.
Bôi trơn khoang miệng hỗ trợ nhai cả nuốt thức ăn.
Bảo vệ răng miệng giúp cân bằng độ pH ngăn ngừa vi khuẩn phát triển.

Các Bệnh Lý Liên Quan Đến Tuyến Nước Bọt Mang Tai

Viêm Tuyến Nước Bọt Mang Tai

Nguyên nhân do vi khuẩn cả virus thường gặp nhất là virus quai bị tắc nghẽn ống Stensen hoặc sỏi tuyến nước bọt.
Triệu chứng sưng đau vùng má khó há miệng với sốt cả chảy mủ qua ống Stensen.

Sỏi Tuyến Nước Bọt Mang Tai

Nguyên nhân: Sự lắng đọng khoáng chất trong nước bọt gây tắc nghẽn ống dẫn.
Triệu chứng: Sưng đau vùng tuyến mang tai đặc biệt khi ăn.

U Tuyến Nước Bọt Mang Tai

Loại lành tính phổ biến: U tuyến đa hình Pleomorphic adenoma.
Loại ác tính: Ung thư biểu mô tuyến nước bọt.
Triệu chứng: Xuất hiện khối u không đau ở vùng mang tai có thể gây liệt mặt nếu chèn ép dây thần kinh mặt.

Rối Loạn Chức Năng Tuyến Mang Tai

Khô miệng do giảm tiết nước bọt gặp trong hội chứng Sjögren.
Tăng tiết nước bọt có thể liên quan đến bệnh lý thần kinh hay rối loạn tiêu hóa.

Chẩn Đoán với Điều Trị Bệnh Lý Tuyến Mang Tai

Chẩn Đoán

Siêu âm tuyến nước bọt xác định tình trạng sưng viêm hay sỏi hoặc u.
Chụp CT hay MRI đánh giá mức độ tổn thương hay xác định vị trí khối u.
Xét nghiệm sinh thiết nếu nghi ngờ khối u ác tính.

Điều Trị

Viêm tuyến mang tai dùng thuốc kháng sinh giảm đau hay massage tuyến cả uống nhiều nước.
Sỏi tuyến mang tai kích thích tuyến tiết nước bọt bằng cách ngậm kẹo chanh nếu sỏi lớn có thể cần phẫu thuật.
U tuyến mang tai cần phẫu thuật loại bỏ đặc biệt nếu có nguy cơ ác tính.

Tuyến nước bọt mang tai đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa với sức khỏe răng miệng. Việc hiểu rõ cấu trúc với chức năng và các bệnh lý liên quan giúp phát hiện sớm với điều trị kịp thời khi có dấu hiệu bất thường. Nếu gặp triệu chứng sưng hay đau hay có khối u vùng mang tai thì nên đi khám bác sĩ để kiểm tra cả điều trị kịp thời.