An toàn hóa chất là tập hợp các biện pháp, quy trình và quy định nhằm đảm bảo an toàn cho con người, môi trường và tài sản khi sử dụng, vận chuyển, lưu trữ và xử lý hóa chất. Đặc biệt quan trọng trong các ngành công nghiệp, phòng thí nghiệm, y tế và sản xuất…
1. Khái Niệm An Toàn Hóa Chất
An toàn hóa chất bao gồm việc kiểm soát các mối nguy từ hóa chất như cháy nổ, độc hại, ăn mòn, hoặc gây hại cho môi trường. Mục tiêu chính là
- Bảo vệ sức khỏe con người giảm nguy cơ tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc nguy hiểm.
- Bảo vệ môi trường ngăn chặn hóa chất rò rỉ, gây ô nhiễm đất, nước và không khí.
- Đảm bảo an toàn sản xuất hạn chế sự cố cháy nổ, tai nạn lao động.
2. Quy Định Về An Toàn Hóa Chất
Tại Việt Nam thì an toàn hóa chất được quy định trong Luật Hóa Chất 2007, cùng với các nghị định và thông tư hướng dẫn. Một số quy định quan trọng
2.1. Luật Hóa Chất 2007
Điều kiện sản xuất và kinh doanh hóa chất
- Chỉ được thực hiện với các loại hóa chất không nằm trong danh mục cấm.
- Cần có giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất nguy hiểm.
Quản lý và bảo quản hóa chất
- Phải có kho lưu trữ đạt tiêu chuẩn an toàn.
- Dán nhãn và phân loại hóa chất rõ ràng.
An toàn lao động
- Trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ cho người lao động.
- Đào tạo nhân viên về kiến thức và kỹ năng xử lý hóa chất.
2.2. Nghị Định 113/2017/NĐ-CP
- Quy định chi tiết việc lập và sử dụng phiếu an toàn hóa chất MSDS.
- Hướng dẫn kiểm soát các hóa chất nguy hiểm như chất cháy nổ, chất độc, chất ăn mòn.
2.3. Thông Tư 32/2017/TT-BCT
- Quy định về an toàn trong vận chuyển, lưu trữ và tiêu hủy hóa chất.
- Hướng dẫn xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố hóa chất.
3. Các Mối Nguy Khi Làm Việc Với Hóa Chất
3.1. Nguy Cơ Độc Hại
- Một số hóa chất như axit sulfuric H2SO4, xút NaOH có thể gây bỏng da nghiêm trọng.
- Hơi từ amoniac, clo Cl2 hoặc các dung môi hữu cơ dễ gây tổn thương đường hô hấp.
3.2. Nguy Cơ Cháy Nổ
- Dung môi dễ cháy: Acetone C3H6O, ethanol C2H5OH.
- Hỗn hợp dễ nổ: Hỗn hợp khí metan CH4 và không khí, hoặc khí hydro H2 trong môi trường có oxy.
3.3. Nguy Cơ Ăn Mòn
- Axit mạnh như HCl hoặc kiềm mạnh như NaOH có thể phá hủy bề mặt kim loại và gây hại cho con người.
3.4. Nguy Cơ Gây Ô Nhiễm Môi Trường
- Rò rỉ hóa chất có thể làm ô nhiễm nguồn nước, đất và không khí.
4. Quy Tắc Sử Dụng Hóa Chất An Toàn
Muốn đảm bảo an toàn khi làm việc với hóa chất cần tuân thủ các quy tắc sau
4.1. Trước Khi Sử Dụng Hóa Chất
- Đọc tài liệu an toàn hóa chất MSDS giúp nắm rõ đặc tính, cách sử dụng và xử lý sự cố liên quan đến hóa chất.
- Kiểm tra nhãn hóa chất đảm bảo hóa chất được ghi nhãn đúng với tên, công thức và cảnh báo an toàn.
- Chuẩn bị thiết bị bảo hộ cá nhân PPE như sử dụng găng tay, kính bảo hộ, khẩu trang hoặc mặt nạ phòng độc phù hợp.
4.2. Trong Quá Trình Sử Dụng
- Làm việc ở khu vực an toàn ví dụ thực hiện trong tủ hút khí độc hoặc khu vực thông thoáng.
- Tránh trộn lẫn hóa chất không rõ đặc tính bởi vì một số hóa chất khi trộn có thể gây cháy nổ hoặc sinh khí độc như trộn H2O2 với axit mạnh.
- Giám sát kỹ lưỡng nhằm đảm bảo hóa chất được sử dụng đúng liều lượng và đúng mục đích.
4.3. Sau Khi Sử Dụng
- Xử lý hóa chất thừa tuân thủ quy trình xử lý chất thải hóa học, không đổ trực tiếp xuống cống hoặc nguồn nước.
- Làm sạch khu vực làm việc, rửa tay và bề mặt tiếp xúc với hóa chất.
- Kiểm tra lại an toàn đảm bảo không có hóa chất bị rò rỉ hoặc đổ vương vãi.
5. Ứng Phó Sự Cố Hóa Chất
5.1. Sự Cố Rò Rỉ Hoặc Tràn Hóa Chất
- Cách ly khu vực, ngăn người không liên quan tiếp cận.
- Sử dụng vật liệu thấm hút như cát, đất hoặc khăn chuyên dụng.
- Rửa khu vực bằng nước và dung dịch trung hòa nếu cần.
5.2. Cháy Nổ Hóa Chất
- Dùng bình chữa cháy phù hợp với loại hóa chất như CO2 hoặc bọt foam.
- Tắt các nguồn nhiệt, ngắt điện trong khu vực.
5.3. Tiếp Xúc Với Hóa Chất
- Hóa chất bắn vào mắt cần rửa ngay dưới vòi nước sạch ít nhất 15 phút và đến cơ sở y tế.
- Hít phải hơi hóa chất thì di chuyển nạn nhân ra nơi thoáng khí và gọi cấp cứu nếu cần.
An toàn hóa chất là trách nhiệm chung của mọi cá nhân và tổ chức sử dụng hóa chất. Hiểu rõ các quy định, mối nguy và quy tắc an toàn không những bảo vệ sức khỏe con người còn góp phần quan trọng trong bảo vệ môi trường và đảm bảo hiệu quả công việc. Hãy luôn tuân thủ nguyên tắc an toàn hóa chất trong mọi hoàn cảnh nhé.