Phụ gia thực phẩm sử dụng phổ biến nhằm cải thiện hương vị, bảo quản và nâng cao chất lượng thực phẩm. Tuy nhiên không phải tất cả các loại phụ gia đều an toàn. Một số chất phụ gia thực phẩm nguy hiểm có thể gây hại cho sức khỏe nếu sử dụng không đúng cách hoặc vượt quá liều lượng cho phép. Cùng tìm hiểu rõ về danh sách chất phụ gia nguy hiểm, các chất nên tránh và danh mục phụ gia bị cấm sử dụng.
1. Phụ gia thực phẩm nguy hiểm, Tổng quan
Phụ gia thực phẩm nguy hiểm là những chất có khả năng gây ra các tác động tiêu cực đến sức khỏe con người, từ dị ứng, rối loạn tiêu hóa đến nguy cơ ung thư hoặc các vấn đề mãn tính khác. Những phụ gia này có thể trở nên độc hại nếu
- Sử dụng vượt liều lượng cho phép.
- Được thêm vào thực phẩm bất hợp pháp hoặc không đúng mục đích.
- Tích lũy trong cơ thể qua thời gian dài tiêu thụ.
Ví dụ về hậu quả
- Nitrat và Nitrit: Dễ chuyển hóa thành nitrosamine, một hợp chất gây ung thư.
- BHA và BHT: Có khả năng gây rối loạn nội tiết và ảnh hưởng đến gan.
2. Danh sách chất phụ gia thực phẩm nguy hiểm
2.1. Các chất bảo quản nguy hiểm
Một số chất bảo quản thường bị lạm dụng trong thực phẩm chế biến sẵn
- Formaldehyde (E240): Chất cấm, thường được dùng trái phép trong cá và hải sản giúp bảo quản tươi lâu. Gây độc cho gan, thận và hệ thần kinh.
- Nitrat và Nitrit (E249 – E252): Dùng trong thịt xông khói, xúc xích. Khi kết hợp với axit trong dạ dày, có thể tạo ra nitrosamine gây ung thư.
2.2. Chất tạo màu tổng hợp độc hại
Một số chất tạo màu tổng hợp không được phép sử dụng vì tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe
- Erythrosine (E127): Có thể ảnh hưởng đến tuyến giáp và gây tăng động ở trẻ em.
- Rhodamine B: Chất tạo màu bị cấm, thường dùng trái phép trong bánh kẹo. Có nguy cơ gây ung thư.
2.3. Chất tạo ngọt nhân tạo nguy hiểm
- Aspartame (E951): Dễ phân hủy thành methanol, gây rối loạn thần kinh khi tiêu thụ quá mức.
- Cyclamate (E952): Bị cấm ở nhiều quốc gia vì có thể gây ung thư bàng quang.
2.4. Chất làm đặc và tạo gel
- Carrageenan (E407): Thường dùng trong kem và đồ uống sữa. Có thể gây viêm và loét dạ dày khi sử dụng dài hạn.
3. Danh sách các chất phụ gia thực phẩm nên tránh
Dưới đây là danh sách các phụ gia thực phẩm mà người tiêu dùng nên tránh hoặc hạn chế sử dụng
- Mononatri glutamate (MSG – E621): Gây hội chứng “nhà hàng Trung Hoa” với các triệu chứng như đau đầu, buồn nôn.
- Bromat kali (E924): Bị cấm ở nhiều quốc gia vì có khả năng gây ung thư.
- Propyl gallate (E310): Có thể gây rối loạn nội tiết và ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.
Hướng dẫn lựa chọn thực phẩm an toàn
- Đọc kỹ nhãn mác và kiểm tra danh sách phụ gia.
- Ưu tiên thực phẩm tự nhiên, không chứa phụ gia tổng hợp.
- Tránh xa thực phẩm chế biến sẵn không rõ nguồn gốc.
4. Danh mục phụ gia cấm sử dụng trong thực phẩm tại Việt Nam
Bộ Y tế Việt Nam đã ban hành danh mục các phụ gia thực phẩm bị cấm nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Những chất này có khả năng gây độc hoặc không đáp ứng được tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.
Một số phụ gia bị cấm
- Hàn the (Borax): Thường dùng trong chế biến giò chả, bánh phở. Gây tổn thương thận và hệ tiêu hóa;
- Sudan (Sudan I, II, III, IV): Chất tạo màu cấm, gây ung thư, thường bị phát hiện trong tương ớt, ớt bột;
- Chì và các hợp chất chì: Độc hại cho hệ thần kinh, gây ngộ độc mãn tính;
- Diethylene glycol: Chất làm ngọt giá rẻ nhưng cực kỳ độc hại, thường bị lạm dụng trong rượu giả.
5. Những lưu ý quan trọng để bảo vệ sức khỏe
5.1. Người tiêu dùng cần làm gì
- Chọn mua thực phẩm từ các thương hiệu uy tín, có nguồn gốc rõ ràng.
- Tránh mua thực phẩm không có nhãn mác hoặc từ nguồn không đảm bảo.
- Tìm hiểu kỹ về các phụ gia thực phẩm thông qua các tài liệu uy tín.
5.2. Doanh nghiệp cần tuân thủ gì
- Chỉ sử dụng các phụ gia được phép và tuân thủ đúng liều lượng quy định.
- Cập nhật thường xuyên các quy định pháp lý liên quan đến phụ gia thực phẩm.
Phụ gia thực phẩm mang lại nhiều lợi ích nhưng nếu lạm dụng hoặc sử dụng các chất nguy hiểm. Có thể gây hại lớn cho sức khỏe cộng đồng. Người tiêu dùng cần hiểu rõ về các chất phụ gia nên tránh và các phụ gia bị cấm với mục đích bảo vệ bản thân và gia đình. Đồng thời cơ quan quản lý cần tăng cường giám sát giúp đảm bảo an toàn thực phẩm trên thị trường.
Hãy trở thành người tiêu dùng thông thái bằng cách lựa chọn thực phẩm an toàn, kiểm tra kỹ nhãn mác và luôn cập nhật kiến thức về phụ gia thực phẩm.