Amino Axit Cấu Trúc, Đồng Phân và Cách Xác Định

Amino axit là hợp chất hữu cơ quan trọng. Đóng vai trò thiết yếu trong cấu trúc protein và nhiều quá trình sinh học. Trong bài viết này chúng ta sẽ tìm hiểu về amino axit đầu C, amino axit đầu N với đồng phân của amino axit và cách xác định một hợp chất có phải là amino axit hay không.

1. Amino Axit Đầu C và Đầu N

Trong một chuỗi peptit hoặc protein, mỗi amino axit được liên kết với nhau qua liên kết peptit (-CO-NH-). Các đầu của chuỗi polypeptit được gọi là

• Amino axit đầu N (N-terminal) Là amino axit có nhóm -NH2 tự do ở đầu chuỗi.
• Amino axit đầu C (C-terminal) Là amino axit có nhóm -COOH tự do ở cuối chuỗi.

Ví dụ trong đipeptit Gly-Ala (glyxin-alanin)

• Glyxin (Gly) là đầu N vì có nhóm NH2 tự do.
• Alanin (Ala) là đầu C vì có nhóm COOH tự do.

Câu hỏi Trong phân tử Gly-Ala, amino axit đầu C chứa nhóm gì ?

Trả lời Amino axit đầu C (Ala) chứa nhóm cacboxyl (-COOH).

Amino axit đầu C mà liên kết với amino axit khác giúp kéo dài chuỗi peptit. Tồn tại trong quá trình tổng hợp protein và ảnh hưởng đến đặc tính sinh học của phân tử.

2. Đồng Phân của Amino Axit

Amino axit có nhiều dạng đồng phân, chủ yếu dựa trên vị trí nhóm amin (-NH2) và cấu trúc mạch cacbon. Các loại đồng phân bao gồm

Đồng phân vị trí Nhóm -NH2 có thể nằm ở các vị trí khác nhau trên mạch cacbon ví dụ

• • Axit 2-aminopropanoic (alanin) CH3-CH(NH2)-COOH
  • Axit 3-aminopropanoic (β-alanin) NH2-CH2-CH2-COOH
• Đồng phân quang học Hầu hết amino axit (trừ glyxin) có dạng D và L do có nguyên tử cacbon bất đối. Trong sinh học thì dạng L-amino axit phổ biến hơn.
• Đồng phân mạch cacbon Có thể có dạng mạch thẳng hoặc mạch nhánh.

Đồng phân của amino axit mà ảnh hưởng đến tính chất hóa học quyết định chức năng sinh học. Hình thành trong môi trường khác nhau và ảnh hưởng đến hoạt động enzyme.

3. Cách Xác Định Một Hợp Chất Có Phải Là Amino Axit

Amino axit là hợp chất hữu cơ chứa cả nhóm amin (-NH2) và nhóm cacboxyl (-COOH). Để xác định một hợp chất có phải amino axit hay không thì cần kiểm tra

• Có nhóm -NH2 và -COOH hay không ? Nếu không có một trong hai nhóm này chắc chắn không phải amino axit.
• Vị trí của nhóm -NH2. Nếu nhóm -NH2 gắn trực tiếp vào nguyên tử cacbon alpha nguyên tử C gần nhóm -COOH thì đó là amino axit alpha loại phổ biến nhất trong tự nhiên.

Ví dụ Hợp chất nào sau đây là amino axit ?

• CH3-CH(NH2)-COOH → Có nhóm -NH2 và -COOH → Là amino axit (alanin).
• NH2-CH2-COOH → Là amino axit (glyxin).
• CH3-COOH → Chỉ có nhóm -COOH, không có -NH2 → Không phải amino axit.
• C6H5-CH2-NH2 → Chỉ có nhóm -NH2, không có -COOH → Không phải amino axit.

Hợp chất mà chứa cả nhóm amin và nhóm cacboxyl đáp ứng tiêu chí của amino axit. Góp phần vào quá trình tổng hợp protein và đảm bảo các hoạt động sinh học diễn ra chính xác.

Vậy đối với câu hỏi Hợp chất nào dưới đây thuộc loại amino axit ? thì ta chọn đáp án có chứa cả nhóm amin (-NH2) và nhóm cacboxyl (-COOH).

Amino axit đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc protein và sinh học. Có thể phân loại dựa trên đầu C và đầu N trong chuỗi peptit và có nhiều dạng đồng phân vị trí rồi thì quang học và cấu trúc mạch cacbon. Để xác định một hợp chất có phải là amino axit hay không thì cần kiểm tra xem nó có chứa cả nhóm -NH2 và -COOH hay không.