Than Đá: Vị Trí Tập Trung, Quá Trình Hình Thành và Khai Thác

Than đá là một nguồn năng lượng hóa thạch quan trọng. Được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp đặc biệt là trong sản xuất điện, chế biến kim loại. Được hình thành từ hàng triệu năm trước than đá hiện nay vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng cho các quốc gia trên thế giới. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về các vấn đề liên quan đến than đá bao gồm vị trí tập trung, quá trình hình thành, khai thác, giá trị của than đá trong nền kinh tế.

Than Đá Tập Trung Ở Đâu

Than đá có mặt ở nhiều khu vực trên thế giới, nhưng một số quốc gia có trữ lượng lớn và khai thác mạnh mẽ loại tài nguyên này. Một số khu vực nổi bật có trữ lượng than đá lớn bao gồm:

• Trung Quốc: Là quốc gia sản xuất và tiêu thụ than đá lớn nhất thế giới, Trung Quốc có trữ lượng than đá rất phong phú, đặc biệt là ở các tỉnh như Shanxi, Inner Mongolia và Shaanxi.

• Hoa Kỳ: Than đá ở Hoa Kỳ tập trung chủ yếu ở các khu vực như Appalachian (tây bắc Mỹ), Illinois, Wyoming và Kentucky. Các mỏ than ở đây chủ yếu phục vụ cho sản xuất điện.

• Ấn Độ: Các khu vực như Jharkhand, Odisha, Chhattisgarh và West Bengal là những nơi có trữ lượng than đá lớn, đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp của quốc gia này.

• Australia: Australia cũng là một quốc gia sản xuất than đá lớn, đặc biệt là tại các mỏ ở Queensland và New South Wales.

• Nga: Nga có trữ lượng than đá phong phú, tập trung ở các khu vực như Kuzbass (Kuznetsk Basin) và các khu vực phía Đông Siberia.

Than Đá Được Hình Thành Từ Đâu

Than đá được hình thành từ các tàn dư thực vật, chủ yếu là thực vật cận thủy hoặc đầm lầy, trải qua hàng triệu năm dưới điều kiện áp suất và nhiệt độ cao. Quá trình hình thành than đá trải qua nhiều giai đoạn bao gồm các giai đoạn sinh học và địa chất phức tạp.

Cụ thể, than đá được hình thành từ thực vật chết như cây cối và các sinh vật sống trong môi trường ẩm ướt, đầm lầy, các khu vực có điều kiện phù hợp. Những tàn dư này tích tụ qua hàng triệu năm, bị bao phủ bởi các lớp trầm tích như bùn, cát, đá, dưới áp suất và nhiệt độ ngày càng tăng, chúng chuyển hóa thành than đá qua một quá trình gọi là cacbon hóa.

Quá Trình Hình Thành Than Đá

Quá trình hình thành than đá kéo dài hàng triệu năm và được chia thành các giai đoạn sau:

1. Tầng than bùn (Peat): Là giai đoạn đầu tiên, khi các tàn dư thực vật tích tụ dưới môi trường ngập nước. Than bùn có chứa một lượng lớn nước và là giai đoạn có hàm lượng carbon thấp nhất.

2. Giai đoạn lignite (Than nâu): Trong giai đoạn này, than bùn bị nén và chịu tác động của áp suất và nhiệt độ, bắt đầu hình thành các hợp chất hữu cơ và carbon.

3. Giai đoạn bitum (Than đá): Than đá được hình thành khi than nâu tiếp tục chịu tác động của nhiệt độ và áp suất cao trong hàng triệu năm. Trong giai đoạn này, hàm lượng carbon đạt mức cao nhất, khoảng 50-90%, giúp than đá trở thành một nguồn năng lượng có giá trị.

4. Giai đoạn antraxit: Đây là loại than đá có hàm lượng carbon cao nhất và là loại than có chất lượng tốt nhất. Than antraxit chủ yếu được dùng trong công nghiệp sản xuất điện và các ngành công nghiệp khác.

Khai Thác Than Đá

Khai thác than đá là quá trình thu thập than từ lòng đất, có thể thực hiện bằng hai phương pháp chính: khai thác hầm lò và khai thác lộ thiên.

1. Khai thác hầm lò: Đây là phương pháp được sử dụng khi mỏ than nằm sâu dưới lòng đất. Các đường hầm và lối vào được đào để tiếp cận các lớp than dưới đất, sau đó vận chuyển than lên mặt đất.

2. Khai thác lộ thiên: Phương pháp này được sử dụng khi mỏ than nằm gần mặt đất. Lớp đất và đá trên bề mặt được loại bỏ để tiếp cận các lớp than, từ đó khai thác than dễ dàng hơn.

Mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm riêng. Khai thác lộ thiên thường có chi phí thấp và hiệu quả hơn, nhưng lại gây tác động tiêu cực đến môi trường. Trong khi đó, khai thác hầm lò ít tác động đến môi trường hơn nhưng chi phí lại cao hơn.

Khai Thác Than Đá Phát Triển Mạnh Ở Tỉnh Nào?

Tại Việt Nam, tỉnh Quảng Ninh là nơi có trữ lượng than đá lớn nhất và được khai thác mạnh mẽ nhất. Các mỏ than lớn của Việt Nam, như mỏ than Cẩm Phả, mỏ than Hạ Long, mỏ than Vàng Danh, đều nằm ở Quảng Ninh. Đây là khu vực khai thác than đá chủ yếu cho sản xuất điện và các ngành công nghiệp khác trong nước.

Ngoài Quảng Ninh, các tỉnh khác như Lạng Sơn, Hải Dương và Nghệ An cũng có một số mỏ than nhỏ hơn, nhưng không đáng kể bằng Quảng Ninh.

Than Đá Là Sản Phẩm Của Ngành Công Nghiệp Nào?

Than đá là sản phẩm chủ yếu của ngành công nghiệp khai thác mỏ, đặc biệt là trong các lĩnh vực sản xuất năng lượng và công nghiệp chế biến kim loại. Than đá được sử dụng rộng rãi trong ngành sản xuất điện (nhà máy nhiệt điện), luyện kim (sản xuất thép, gang), sản xuất xi măng. Ngoài ra, than đá cũng là nguyên liệu quan trọng trong các ngành công nghiệp hóa chất.

Giá Than Đá Thế Giới

Giá than đá trên thế giới thay đổi theo thời gian và chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như cung cầu, tình hình chính trị, các quyết định sản xuất từ các quốc gia lớn. Vào năm 2023, giá than đá đã chứng kiến sự biến động mạnh, do nhu cầu cao trong ngành công nghiệp và sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng.

• Giá than đá có thể dao động từ 100 USD đến hơn 400 USD mỗi tấn (tùy thuộc vào loại than và thị trường).

• Than đá xuất khẩu của các quốc gia lớn như Australia, Nga, Nam Phi có giá khác nhau, nhưng thường cao hơn so với than nội địa của các quốc gia sản xuất.

Than đá là một nguồn tài nguyên quý giá. Đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là trong sản xuất điện với công nghiệp chế biến kim loại. Tuy nhiên việc khai thác sử dụng than đá cũng đặt ra nhiều thách thức liên quan đến môi trường cùng phát thải khí nhà kính. Do đó việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch hơn bền vững hơn là một xu hướng tất yếu trong tương lai.